W polskim krajobrazie duchowym, wśród imponujących postaci świętych-bohaterów, Teresa z Lisieux pojawia się niepozornie – jak fiołek wśród majestatycznych dębów. Ta młodziutka karmelitanka, która nigdy nie odwiedziła Polski, przemawia jednak do naszych serc z zaskakującą siłą – przypominając, że prawdziwa wielkość często ukrywa się w codziennych, drobnych gestach miłości.
W czasach, gdy świat pędzi na złamanie karku, jej „mała droga” proponuje coś rewolucyjnego w swojej prostocie: świętość dostępną dla każdego, kto potrafi kochać w najmniejszych rzeczach.
Główna modlitwa do św. Teresy
Tereso, dziewczyno o wielkich marzeniach i małych możliwościach,
Przychodzę do Ciebie z moją codziennością – ani spektakularnie dobrą, ani szczególnie złą. Z tymi wszystkimi drobnymi potknięciami i małymi zwycięstwami, które wydają się zbyt błahe, by kogokolwiek obchodzić. Z tymi sprawami, które wstydzę się zanosić w modlitwie, bo wydają się zbyt przyziemne.
Ty, która odkryłaś, że nawet podniesienie szpilki z podłogi może być aktem miłości, jeśli zrobi się to z właściwą intencją, naucz mnie dostrzegać wielkość w małych sprawach mojego życia.
Pomóż mi znaleźć tę „windę do nieba”, o której pisałaś – drogę na skróty dla tych, którzy nie czują się na siłach wspinać się po stromych schodach heroicznych czynów. Pokaż mi, jak zamienić zmywanie naczyń, odpowiadanie na maile, stanie w korkach na warszawskich ulicach czy cierpliwe słuchanie narzekającego sąsiada w małe akty miłości.
Kiedy czuję się za mały/mała, by cokolwiek zmienić, gdy moje wysiłki wydają się bezowocne, przypomnij mi swoją obietnicę „deszczu róż” – że będziesz spędzać swoje niebo, czyniąc dobro na ziemi. Niech kilka tych płatków róż spadnie również na moje życie.
A gdy moja wiara staje się sucha i rutynowa, podziel się ze mną swoją ufnością, która przetrwała nawet najciemniejszą noc wątpliwości. Ufnością dziecka, które wie, że nawet gdy nie widzi gwiazd, one wciąż są na swoim miejscu.
Amen.
Akt zawierzenia codzienności
Święta Tereso od Dzieciątka Jezus,
Zawierzam Ci moją zwyczajność. Wszystkie te dni, które nie zapisują się w kalendarzu jako szczególnie ważne. Momenty, w których nie dzieje się nic spektakularnego. Rutynowe czynności, które wypełniają większość mojego życia.
W kraju, gdzie ceniono zawsze wielkie gesty i heroiczne poświęcenia, gdzie powstańcy szli do walki „za wolność waszą i naszą”, naucz mnie doceniać wartość małych, cichych aktów miłości, które nie trafią do kronik ani na pierwsze strony gazet.
Patronko zwyczajnych ludzi, którzy nie mają szans na pomniki na polskich placach, ale którzy co dzień budują dobro drobnymi gestami – weź w opiekę moje małe starania, by kochać lepiej. Moje potykanie się i podnoszenie. Moją walkę, by kochać tych, których trudno kochać.
Niech za Twoim wstawiennictwem moja codzienność nabiera głębi i znaczenia, stając się częścią tej „małej drogi”, którą pokazałaś światu.
Amen.
Modlitwa w ciemności wiary
Tereso, towarzyszko w ciemności,
Przychodzę do Ciebie w tej godzinie, gdy wiara wydaje się tylko pustym słowem, a niebo wydaje się głuche na moje wołanie. Ty, która pisałaś: „Gdy śpiewam o szczęściu nieba, nie odczuwam z tego żadnej radości, bo śpiewam jedynie o tym, w co chcę wierzyć” – rozumiesz, co to znaczy trwać w wierze, gdy wszystkie odczucia i doświadczenia wydają się jej zaprzeczać.
W polskiej tradycji znamy dobrze „noce ciemne” – przeżywali je Ojciec Maksymilian w Auschwitz, siostra Faustyna w swojej celi w Łagiewnikach, Jan Paweł II w ostatnich latach swojego pontyfikatu. Lecz Twoja ciemność ma szczególny charakter – ciemność kogoś, kto spodziewał się światła, kto żył dla nieba, którego już nie był pewien.
W tej polskiej zimie ducha, gdy wszystko wydaje się martwe i pozbawione życia, przypomnij mi, że pod śniegiem kiełkują już pierwsze pędy wiosny. Że ciemność nie jest zaprzeczeniem światła, ale jego niezbędnym tłem.
Naucz mnie Twojej odwagi, by siedzieć przy pustym stole i wciąż zapraszać do niego gości. By mówić o miłości Boga, którego obecności nie czuję. By ufać wbrew wszystkiemu, że ta noc ma swój cel i swój kres.
Amen.
Kim była ta niepozorna święta?
Teresa Martin (1873-1897), znana jako Święta Teresa od Dzieciątka Jezus i Najświętszego Oblicza lub po prostu Mała Teresa, to jedna z najpopularniejszych świętych współczesnego Kościoła, mimo że za życia prawie nikt o niej nie słyszał. Urodzona w mieszczańskiej rodzinie w Normandii, po bolesnej stracie matki w wieku 4 lat i zmaganiach z nadwrażliwością emocjonalną, wstąpiła do zamkniętego klasztoru karmelitanek w wieku zaledwie 15 lat (potrzebowała na to specjalnego pozwolenia od papieża!). Spędziła tam zaledwie 9 lat, wykonując najzwyklejsze obowiązki, często chorując, zmagając się z chłodem nieogrzewanych cel i surowością życia zakonnego.
Na pozór jej życie wydawało się porażką – nie została misjonarką, jak marzyła, nie dokonała niczego spektakularnego, a przez ostatnie 18 miesięcy życia cierpiała na gruźlicę, umierając w wieku zaledwie 24 lat. Jednak jej pośmiertnie opublikowane zapiski („Dzieje duszy”), w których opisała swoją „małą drogę” do świętości – opartą na wykonywaniu zwykłych czynności z niezwykłą miłością, a także na dziecięcym zaufaniu Bogu – wywołały duchową rewolucję. Kanonizowana w 1925 roku, w 1997 ogłoszona Doktorem Kościoła (jako jedna z zaledwie czterech kobiet!), stała się patronką misji (choć sama nigdy nie opuściła klasztoru), osób chorych na AIDS, a także Francji i Rosji. Jej wspomnienie przypada na 1 października, choć niektórzy obchodzą je również 3 października, w dzień jej śmierci, który sama nazywała swoimi „narodzinami dla nieba”.
Dlaczego św. Teresa trafia do polskich serc?
W polskiej duchowości, często naznaczonej monumentalizmem i potrzebą heroicznych gestów, Teresa z Lisieux przynosi odświeżającą perspektywę, która rezonuje z naszymi współczesnymi zmaganiami.
1. Święta codzienności w kraju wielkich symboli
Polska to kraj, który zawsze cenił wielkie gesty i heroiczne poświęcenia – od rycerzy spod Grunwaldu po powstańców warszawskich i bohaterów Solidarności. W tym kontekście Teresa przypomina, że świętość jest możliwa również (a może przede wszystkim) w najzwyklejszej codzienności – w kuchni, w biurze, w zakorkowanym tramwaju, w kolejce do lekarza.
W sanktuarium św. Teresy w Kodniu nad Bugiem czy w parafii na warszawskich Włochach można znaleźć liczne wota dziękczynne za „zwyczajne cuda” – zdane egzaminy, odnalezione klucze, naprawione relacje, pokonane nałogi. Teresa stała się patronką tych, którzy nie dokonują rewolucji na skalę światową, ale zmieniają świat drobnymi aktami dobroci.
2. Prosty język wiary w czasach duchowego zamieszania
W epoce, gdy duchowość staje się albo skomplikowanym systemem teologicznym, albo spłyca się do poziomu motywacyjnych cytatów, Teresa proponuje język wiary jednocześnie głęboki i przystępny. Jej porównania – jak słynna „winda do nieba” (łaska Boża) dla tych, którzy są zbyt słabi, by wspinać się po stromych schodach – przemawiają do wyobraźni współczesnych Polaków, często zagubionych w gąszczu religijnych terminów.
Na polskich katolickich portalach jak deon.pl czy stacja7.pl Teresa jest jedną z najczęściej cytowanych świętych, właśnie ze względu na ten przystępny, obrazowy język, który trafia zarówno do nastolatek, jak i do emerytów.
3. Odwaga wątpienia w kraju „pewnej wiary”
W polskiej kulturze religijnej, gdzie wątpliwości w wierze często uznaje się za słabość lub porażkę, Teresa przynosi odświeżające przesłanie o tym, że nawet najwięksi święci przeżywali momenty głębokiej ciemności i niepewności. Jej doświadczenie pustki i braku odczuwalnej obecności Boga, które przeżywała przez ostatnie lata swojego życia, staje się pociechą dla wielu współczesnych Polaków, którzy zmagają się z „kryzysem wiary”.
W różnych polskich wspólnotach – od Ruchu Światło-Życie po grupy Odnowy w Duchu Świętym – świadectwa inspirowane postawą Teresy, o trwaniu w wierze mimo braku „uczuć religijnych”, stają się ważnym elementem duchowego dojrzewania.
Jak modlić się po terezjańsku po polsku?
1. Modlitwa małych kroków
Teresa porównywała swoje życie duchowe do zbierania szpilek dla Jezusa – drobnych aktów miłości, które pojedynczo wydają się nieistotne, ale zebrane razem mają wielką wartość. W polskiej tradycji duchowej podobne podejście można znaleźć w praktyce drobnych wyrzeczeń, popularnej szczególnie w okresie Wielkiego Postu.
Spróbuj przez jeden dzień potraktować każdą czynność – od porannego mycia zębów, przez podróż do pracy, po wieczorne zmywanie naczyń – jako małą modlitwę. Nie potrzebujesz specjalnych formuł ani podniosłych deklaracji – wystarczy krótka intencja: „To dla Ciebie, Boże” lub po prostu świadome wykonywanie danej czynności z miłością.
2. Dziecięce zawierzenie zamiast duchowego wysiłku
Polska pobożność często opiera się na trudzie, wysiłku, wręcz „zasługiwaniu” na Bożą miłość. Teresa proponuje radykalnie inną perspektywę – dziecięcego zaufania, które nie próbuje zasłużyć na miłość rodzica, ale po prostu ją przyjmuje jako darmowy dar. W jej ujęciu nawet upadki i słabości mogą być drogą do świętości, jeśli prowadzą do głębszego zawierzenia.
Polskie sanktuarium w Świętej Lipce, gdzie figurka św. Teresy znajduje się wśród wielkiej barokowej świątyni, przypomina o tym kontraście – małej, dziecięcej duszy, która znalazła prostą drogę pośród skomplikowanych konstrukcji duchowych.
3. Róże codzienności
Teresa obiecała, że po śmierci będzie „spuszczać deszcz róż” na ziemię – w jej języku oznacza to nieustanne orędowanie za tymi, którzy się do niej zwracają. W polskich kościołach często można znaleźć płatki róż przy jej obrazach, a wierni zabierają je do domów jako symbol jej opieki.
Ale „róże” Teresy to nie tylko spektakularne cuda – to przede wszystkim drobne, codzienne łaski, które łatwo przeoczyć. Prowadząc „dziennik wdzięczności”, w którym zapisujesz małe powody do radości każdego dnia, realizujesz bardzo terezjańską formę modlitwy.
Gdy ciemność wydaje się nie do zniesienia
Ostatnie 18 miesięcy życia Teresy było naznaczone nie tylko fizycznym cierpieniem postępującej gruźlicy, ale i głęboką ciemnością duchową – poczuciem opuszczenia przez Boga, którego tak kochała. Jak radziła sobie z tym doświadczeniem?
1. Czyn zamiast uczucia
Teresa odkryła, że wiara nie polega na uczuciach, ale na decyzjach. Gdy nie potrafiła „czuć” obecności Boga, nadal mogła kochać konkretnych ludzi konkretymi czynami. To podejście ma szczególny oddźwięk w polskiej mentalności, ceniącej praktyczność i konkretne działanie.
Polska karmelitanka, siostra Janina Immakulata, która przeszczepiła duchowość Teresy na polski grunt, mawiała: „Gdy nie czujesz, że kochasz Boga, sprawdź, czy kochasz bliźniego stojącego przed tobą – to jest ten sam kierunek”.
2. Wspólnota jako podtrzymanie wiary
Gdy własna wiara słabnie, Teresa szukała wsparcia we wspólnocie sióstr i w tradycji Kościoła. W polskim kontekście podobną rolę mogą pełnić grupy modlitewne, trzeci zakon karmelitański czy nawet internetowe fora duchowe, gdzie ludzie dzielą się swoją wiarą i wątpliwościami.
3. Wartość w samym poszukiwaniu
Teresa zrozumiała, że samo poszukiwanie Boga, nawet pośród ciemności i wątpliwości, ma ogromną wartość. Jak pisała: „Ja nie umieram, ja wchodzę w życie”. Ta perspektywa może być szczególnie cenna dla polskiej młodzieży, często przeżywającej rozczarowanie instytucjonalnym wymiarem religii, ale nadal poszukującej duchowej głębi.
Mała Teresa w wielkim świecie
Teresa nigdy nie opuściła murów swojego klasztoru, a jednak została ogłoszona patronką misji na całym świecie. W podobny paradoksalny sposób jej przesłanie, tak skupione na małości i zwyczajności, ma ogromną moc zmieniania świata.
W czasach, gdy wielu Polaków zmaga się z poczuciem, że ich głos nie ma znaczenia, że są zbyt mali, by zmienić cokolwiek w skomplikowanym świecie polityki, ekonomii czy technologii, Teresa przypomina, że największe rewolucje często zaczynają się od najmniejszych gestów.
Jak mawiała: „W sercu Kościoła, mojej matki, będę miłością”. Może to właśnie jest najlepsza odpowiedź na wyzwania współczesności – nie tyle wielkie programy naprawy świata, co konsekwentne budowanie kultury miłości w najbliższym otoczeniu?
Jak mówi stare polskie przysłowie: „Ziarnko do ziarnka, a zbierze się miarka” – ta ludowa mądrość doskonale współgra z „małą drogą” Teresy, przypominając, że nawet najmniejsze gesty miłości, powtarzane wytrwale dzień po dniu, potrafią z czasem całkowicie przemienić rzeczywistość.